Aŭtoro: Vastalto

Kopirajto en Esperantujo, ĉu respektata?

Ĉu oni opinias, ke estas maljuste vivteni sin per verkoj en Esperanto? Ĉu oni opinias, ke esperantistoj ne rajtas akiri monon per sia verkado en Esperanto? Mi ne komprenas, kial la laboraĵo kun multe da tempo kaj energio ne povas esti respektata je la kopirajto flanke de nombro da esperantistoj.
Mi ne komprenas, kial vortarverkantoj povas esti aparte malrespektataj je la kopirajto? Kompili vortaron estas ege malfacila kaj temporaba laboro. Mi ja konas tion, kompilante mian PEJVon (Praktika Esperanto-Japana Vortareto) dum dek jaroj.
Mi surrete publikigas mian vortareton por persona uzo de ĉiuj esperantistoj kaj ne-esperantistoj. (ĉi tie kaj ĉi tie) Mi ne postulas monon por mia vortareto. Tamen se iu planos vendi mian vortaron libroforme aŭ elektronike kiel komercan varon sen mia permeso, mi certe plendos kontraŭ tiu.
Tio ĉi estas mia elekto pri mia verko. Kaj mi opinias, ke la elekto de la aŭtoro devas esti respektata. SAT kompilis PIVojn kun multe da tempo kaj homfortoj kaj ĝi decidis vendi la vortarojn kiel komercajn varojn. Do oni devas respekti la elekton de SAT.

Esperantistoj, ĉu fidindaj?

Kopirajto (aŭtorrajto) estas rimedo por protekti aŭtoron de iu verko kontraŭ misuzoj de la verko. Ĝi estas komuna saĝo de la homaro. Estas leĝe malpermesite proprigi al si iun verkon sen permeso de la aŭtoro. Malobservo al kopirajto estas krimo.
Ja ekzistas krimuloj, kiuj malobservas kopirajtojn, ĉie en la mondo (ankaŭ en Esperantujo, bedaŭrinde). Mi ne priparolos tion en tiu ĉi artikolo.
Problemo estas tio, ke en Esperantujo ekzistas tiuj opinioj, kiuj publike subtenas krimojn kontraŭ kopirajtoj.
Vidante tiujn diraĵojn, kion pensos ne-esperantistaj entreprenistoj, kiuj okaze interesiĝis pri esperanto? Ili certe suspektos, ke esperantistoj ne estas fidindaj. Kaj ili pensos, ke ili perdos, se ili publikigos iajn verkojn en Esperanto. Tiel ŝrumpos ŝancon por Esperanto.
Esperantistoj devas ekkonscii, ke tiaj agadoj kontraŭ kopirajtoj subfosas la fidon al Esperantujo kaj malhelpas disvastigon de Esperanto.

Rakontoj de Toono

JANAGITA Kunio [柳田國男/YANAGITA Kunio] (1875-1962) estas konata folkloristo kaj verkisto. Lia ĉefverko “Rakontoj de Toono [遠野物語/Toono-monogatari]” (eld. 1910) estas kolekto de popolrakontoj hereditaj en la regiono Toono de la Nordorienta Japanio. En ĝi aperas multaj figuroj karakterizantaj la japanan folkloron: tenguo, kapao, ĉambrinfano ktp.
La aŭtoro estas konata ankaŭ kiel esperanto-subtenanto, kiu agadis por Esperanto kune kun NITOBE Inazoo [新渡戸稲造/NITOBE Inazō] en la Ligo de Nacioj (1921-1922). Li estis unu el la unuaj estraranoj de la Japana Esperanto-Instituto en 1926.

Respondeco pri tio, kion ni ne faris

Ni kutimas al la argumento “Mi ne havas respondecon pri tiu afero, ĉar mi neniam havis rilaton al ĝi”. Kaj ni pensas, ke la argumento estas prava.
Se iu faris malbonan agon, tiu havas respondecon pri la ago. Se alia ne faris la malbonan agon, tiu ĉi ne havas respondecon pri la ago. En ordo!
Unu verkisto nomis tiun ideon “interŝanĝo de egalvaloroj”. Li asertas, ke tiu ideo disdividis nian mondon en unuopajn individuojn. Li diras, “Unu familio el kvar membroj bezonas nur unu manĝotablon, sed unu familio el unu membro do bezonas kvar manĝotablojn”. Ĉu riĉeco aŭ troabundeco? “Unu familio el unu membro” estas ĝuste “individuo” en nia kapitalisma mondo. Tia “individuo” ĉiuokaze rajtas aserti, ke tio ne rilatas al li/ŝi.
Kontraŭ la argumento la verkisto prezentas la alian argumenton, “Ni havas respondecon pri tio, kio ne rilatas al ni”. Alivorte, “Ni okaze devas havi respondecon pri la afero, kion ni ne faris nek vidis.”
Ekzemple Jesuo Kristo asertis ĉi tion, prenante sur si la prapekon de la homoj. La verkisto menciis ankaŭ la infanbapton de Kristanismo kaj la 9-an artikolon de la Japana Konstitucio.

Unuafoje mi eksciis tian kontraŭargumenton al la “interŝanĝo de egalvaloroj”. Li diris, ke ĝi povas esti ŝlosilo liberigi nin el la kateno de la nuntempa mondo. Mi certe ricevis de li ion pripensindan.

Ĉinaj literoj en komputil-programado

La japana lingvo uzas kanaojn (fonetika skribo) kaj ĉinajn literojn (ideografia skribo). La kanaoj konsistas el ĉ. cent signoj kaj la ĉinaj literoj konsistas el pli ol ses mil signoj (lastatempe pli ol dek mil).　Kiam ni traktas la japanan tekston per komputilo, ofte ni spertas problemon, kiun kaŭzis kodigo de ĉinaj literoj. Ekzistas pluraj normoj por kodigo. Komputiloj estas ekipitaj per malsamaj normoj laŭ mastrumaj sistemoj (OS). Ju pli nova estas mastruma sistemo, des pli ampleksan aron de ĉinaj literoj ĝi povas trakti. Sed programistoj devas funkciigi sian programon sur diversaj komputiloj kaj renkontas multajn problemojn.
Hodiaŭ mi faris programeton per Perl, kiu traktas simplan tekston de la japana lingvo. Traktante donitan tekston, la programo eligis erarmesaĝon, indikante lininumerojn en la programo kaj la donita teksto. Unue mi suspektis mian programeton, sed ĝi estas tre simpla por kaŭzi ian eraron. Sekve mi suspektis la donitan tekston, sed mi ne vidis ian malbonaĵon ĉirkaŭ la indikita linio.
Post pluraj provoj kaj eraroj mi fine trovis, ke en la teksto miksiĝis unu ĉina litero el la tria nivelo, kiu estas traktebla per plej novaj sistemoj. Kiam mi forigis la ĉinan literon el la teksto, mia programeto senprobleme funkciis.