Aŭtoro: Vastalto

Tranĉo en hajko estas rimedo por vastigi esprimpovon de la poemeto. Per tranĉo oni apartigas unu hajkon en du partojn kaj povas eldiri du malsamajn temojn samtempe. Kombinado de tiuj ĉi du partoj (temoj) donas al legantoj novan, pli vastan mondorigardon, kio estas la sekreto de hajko.

Tri gravaj elementoj de hajko estas unue fiksformo de 5, 7, 5-silaboj, due sezonvorto, kaj trie tranĉiteco. Rimoj estas malnecesaj en hajko.
Tranĉiteco estas kondiĉo al bona hajko. Oni metas tranĉon ĝenerale fine de unu el tri versoj. En la japana hajko oni uzas por tranĉo specialajn vorterojn (ja, kana, keri ktp). En Esperanta hajko oni uzas por tranĉo strekon (—), tripunkton (…), punkton(.), punktokomon (;) ktp.
Komencantaj hajkoverkantoj kaj en Esperanto kaj en la japana ne rimarkas, ke oni bezonas meti tranĉon en hajko.

    vapore mola
    nigra humo en potoj…
    printempa pluvo

    lanternisto ĵus
    venis; printempajn stelojn
    li eklumigas

    jen kolzaj floroj
    fariĝas papilioj…
    tagmeza ponto

    mi estas homo
    unu sola en l’ mondo…
    nun budhonasko

*****
La 8-a de aprilo en Japanio estas la naskiĝtago de Budho, Ŝakjamunio. Piaj budhanoj festas la tagon per florornamita statueto de la ĵusnaskita Ŝakjamunio. Oni verŝas hidrangean infuzaĵon sur la statueton.

    flora malvarmo…
    la voĉo ne aŭdiĝas
    jam dum cent tagoj

    unu sakura
    petalo eligita
    el karpa buŝo

Retumante hodiaŭ mi trovis artikolon pri hajkofarado en unu gazeto: la Lampiro n-ro 105, septembro-decembro, 2002 (http://www.gazetejo.org/system/files/gazetoj/lampiro_105.pdf). Ĝi estas la oficiala organo de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo.
La anonima aŭtoro de la artikolo “Hajko kaj Ni” interalie skribas jene:

Diskonigantoj de hajko alilande delonge strebis vesti la novan poemformon laŭ la gusto de la poezia tradicio de siaj samlandanoj. Tial perdiĝis la plej grava trajto de hajkofarado, nome ĝia spontaneco.

Interese estas, ke ankaŭ la aŭtoro pensas, ke al la tutmonde disvastiĝinta hajko mankas “la plej grava trajto de hajkofarado”. Kaj li/ŝi diras, ke ĝi estas “spontaneco”, sed bedaŭrinde li/ŝi ne detaliĝas pri ĉi tiu punkto.

    helikoptero
    ambulanca alflugas
    super sakuroj