Nuntempa teknologio faciligas tutmondan komunikadon per la interrero. Mi aŭskultas radioelsendojn (fakte sonregistraĵojn) el pluraj stacioj kaj rigardas televidelsendojn (fakte vidofilmojn).
Oni povas registri sonojn kaj filmojn, kaj enretigi ilin per ne multekosta aparataro. Nun troviĝas kelkaj amatoraj sed bonkvalitaj Esperanto-elsendoj pere de la reto. Mi foje demandas al mi, kial japanaj espernatistoj utiligas tiun ĉi bonŝancon.
Mi deziras havi Esperanto-elsendon el la Japana Esperantujo. Ĉu samopiniantoj?
Kategorio: Esperanto
Per kaj por
Fojfoje ripetiĝas diskutado pri la temo “ĉu per Esperanto aŭ por Esperanto?”. Lastatempe la artikolo “Per, ne por” aperis en la blogo Haveno Mediteranea (ĉi tie).
La aŭtoro asertas, ke en ĝenerale malforta Esperantujo troviĝas kelkaj fortaj komunumoj, en kiuj oni celas paraktikan uzadon de la lingvo. Kontraste li mencias “ideologiajn esperantistojn”, kiuj celas “verdigi la mondon” kaj ne kontribuas fortigi la komunumon.
Mi samopinias kun li pri la graveco de praktika uzado de Esperanto. Esperantistoj, kiuj sin nomas tiaj, devas uzi Esperanton laŭeble plej multe. Sen diverskampa uzado de Esperanto ĝia disvastigo estas ne efektivigebla.
Aliflanke, se la aŭtoro asertas, ke la movado por Esperanto estas ne necesa, li malpravas. Nunmomente ĉiuj komunumoj de esperantolingvanoj ne povas kreiĝi nek povas pluvivi sen ekzistado de Esperanto-movado. Ekzemple, kiuj organizas kongresojn kun multe da penoj?
Per Esperanto kaj por Esperanto, ambaŭ ni bezonas.
Uzateco kaj uzebleco de lingvoj
Ĉiutage mi legas novaĵojn, raportojn, eseojn, novelojn ktp en japanlingvaj tagĵurnaloj. Ĉiutage mi rigardas novaĵojn, dramojn, dokumentfilmojn ktp en japanlingvaj televid-elsendoj.
Ĉiutage mi legas esperantajn retmesaĝojn el pluraj retgrupoj kaj retaj novaĵejoj. Ĉiutage mi aŭskultas esperantan elsendon de Pola Radio.
Mi penas min duŝi per laŭeble multaj esperantaĵoj. Tamen la japana lingvo surŝprucas sur min pli multe ol Esperanto, kvante kaj kvalite.
Problemo estas tio, ke kampoj al mi interesaj ne estas sufiĉe kovrita per Esperanto.
Problemo de esperanta hajko
Traserĉante per Guglo en la interreto, mi hazarde trafis jenan paragrafon verkitan de Sten Johansson [Sten Johanson]:
La ĉiutagaj vortoj de Esperanto ja nur malmulte kapablas porti tiajn konotaciojn, kiajn mi bezonas por ĝui poemon. Problemas ne nur la malgrandeco kaj juneco de nia lingvo, sed krome ĝia kultura diseco. Se svedo legas svedlingvan poemon de sveda poeto, li plej ofte scias, kian kroman ŝarĝon portas la vortoj uzitaj. Sed se Esperanta poeto skribus pri novembro, ruĝa vino, ulambano, arĝenta mevo aŭ malsanasekuro, tiuj vortoj neniel havus saman nuancon por esperantistoj en Svedio, Aŭstralio, Usono, Irano kaj Japanio.
Ĉi tiu teksto estas parto de la recenzo pri “Ĉiuj dioj estas for…”, poemaro de Ulrich Becker [Ulriĥ Beker]. http://esperanto.net/literaturo/poem/libr/ciujdiforrec.html
Kiam mi verkas hajkojn en Esperanto, mi ĉiam alfrontas la saman problemon supre menciitan. Ekzemple, kanacikado (higuraŝi), kiun mi uzis en mia hajko antaŭhieraŭ, estas vorto nekonata de preskaŭ ĉiuj esperantistoj. Sed aliflanke ĝi estas bone konata de japanoj same kiel akrido kaj lokusto. Mi ĉiufoje verkas mian hajkon kiel eksperimentaĵon. Ĉu mia verketo donos al tutmondaj legantoj certan efikon, kiun mi intencis? Estas ja ambicia eksperimento. Tamen mi antaŭvidas, ke mi devas elteni 99-procentajn malsukcesojn.
Konkeri la problemon estas ne facile. Ni devas multe verki kaj multe aprezi. Viglaj rilatoj inter verkantoj kaj legantoj estas bezonataj.
Scio sen Limoj
La sabata ret-info sciigis min pri ekzisto de “Scio sen Limoj” (Savoir sans Frontières), kies retejo troviĝas ĉi tie. En la retejo oni povas trovi kaj elŝuti dudekon da bildrakontoj en pluraj lingvoj. Ili estas verkitaj originale en la franca kaj tradukitaj al la angla, la germana, la itala, la malagasa, la rusa, la vjetnama ktp. Oni registris entute 34 lingvojn inkluzive de Esperanto.
La bildrakontoj traktas temojn ĉefe el naturscienco (relativrco, elektro, praeksplodo, komputiko …), sed ne nur. Du francaj esperantistoj jam tradukis du rakontojn al Esperanto kaj preparas ankoraŭ unu rakonton. Do restas 17 ne tradukitaj rakontoj. Ili alvokas nin al kunlaboro.
Nun mi elŝutis kelkajn dosierojn kaj esploras la aferon. Ŝajnas esti signifa kaj subteninda tasko.
Lingvo estas …
Fojfoje oni miskomprenas, ke la lingvo estas gramatiko kaj vortaro. Sed esence la lingvo estas skribita teksto kaj eldirita parolo.
Zamenhof en sia iniciato de la Lingvo Internacia preparis nur koncizajn gramatikon kaj vortaron. Li neniam verkis plenan gramatikon nek kompilis plenan vortaron. Sed aliflanke li energie tradukis multajn literaturaĵojn al Esperanto.
Kiam la lingvo influas la mondon, ĝi faras tion ne per gramatiko nek per vortaro, sed per skribita teksto kaj per eldirita parolo. Por ke Esperanto estu influhava en la mondo, ni ne forgesu ĉi tion.
Eventeo.net
Eventeo.net estas reta novaĵejo en Esperanto. Ĝi traktas ĝeneralajn novaĵojn en la tuta mondo. Ekzemple legeblas jenaj tri novaĵoj kun la hodiaŭa dato:
*Usono rekte intertraktos kun Irano
*La Eŭropa Komisiono blokas financadon por Bulgario
*Mattel venkas en pupobatalo
En la retejo ĉiutage aperas pluraj novaĵoj. La Eventeo-teamo daŭrigas ĉiutagan renovigon dum kelkaj monatoj. Ĝia lingvaĵo estas relative bona, sed fojfoje troviĝas mistajpoj kaj eraraj paŭsaĵoj de okcidentaj lingvoj. Ĉiuokaze estas laŭdinda kaj subteninda agado.
http://eo.eventeo.net/
Bjalistoka Televido
De tempo al tempo mi ĝuas elsendon de Bjalistoka Televido en Esperanto.
http://www.itvc.pl/?link:nasze_programy,id:14
Oni elsendas ĉ. 10-minutajn filmetojn en ĉiu dua semajno. Komenciĝinte en la 2-a de majo, nun kalkuliĝas 5 elsendoj.
La programoj konsistas ĉefe el du kategorioj: priesperantaj novaĵoj kaj vivoj de bjalistokanoj. En la kvara elsendo mi spektis la unuan ekveturon de la trajno je la nomo Zamenhof. En la kvina elsendo mi vidis bjalistokajn sumoistojn. Por mi, japano, estas tre interese spekti luktadon de polaj sumoistoj.
Mi ege deziras spekti ĝian novan elsendon ĉiutage.
Pola parlamento por UEA
Pola Radio, ret-info kaj Libera Folio (ĉi tie) raportis, ke la pola parlamento en la 12-a de junio unuanime proklamis rezolucion, kiu omaĝas la 100-jariĝon de UEA (Universala Esperanto-Asocio). En la rezolucio tekstas “La pola parlamento, dezirante omaĝi la kontribuon de d-ro Ludoviko Zamenhof al la monda civilizacia heredaĵo subtenas la klopodojn de internaciaj medioj, ke UEA estu honorita per la Nobel-premio pri paco.”
Tio ĉi estas tre pozitiva okazaĵo pri Esperanto en Pollando post 2006, kiam la Esperanto-redakcio de Pola Radio estis reduktita al unu sola plentempa redakciano.
Oratoro
Oratoro, la plej bona el tiuj, kiujn mi aŭskultis ĝis nun, estas Ivo Lapenna (1909-1987). Kompreneble mi ne rekte aŭskultis lin. Mi aŭskultis lin nur per sonregistraĵoj.
Lia modera voĉo, klara prononcado, konvinka argumento kaj sprita retoriko, ĉio ĉi tio donas al aŭskultantoj artecan efikon, kvazaŭ bela muziko.
Oni povas nun aŭskulti liajn paroladojn ĉe la retejo de Fondaĵo Ivo Lapenna (ĉi tie). Mi pensas, ke lia parolado estas imitinda modelo de esperanta prononcado.