Kategorio: Fikcio

Hodiaŭ mi afiŝas ne-kutime longan artikolon. Tiu ĉi estas mia esperantigo de Momotaro el japanaj malnovaj rakontoj. Espereble vi ĝuos ĝin.

——

Antaŭ longa, longa tempo en iu loko estis maljunulo kaj maljunulino. La paro ne havis infanojn. La maljunulo ĉiutage iris al montoj por kolekti branĉaĵojn kaj la maljunulino ĉiutage iris al rivero por lavi tolaĵojn.

En iu tago, kiam la maljunulino lavis tolaĵojn ĉe rivero, granda persiko flosante proksimiĝis al ŝi laŭ la fluo. “Ho, kia granda persiko! Ĝi aspketas tre bongusta. Mi portu ĝin por mia edzo.” Sed la persiko flosas meze de la rivero kaj ŝi ne povas kapti ĝin per la etendita mano.
Tiam ŝi ekkantis kaj vokis ĝin per la mangesto.
    “L’ akvo tie estas maldolĉa.
    L’ akvo ĉi tie estas dolĉa.
    Evitu l’ akvon maldolĉan.
    Hej, prenu l’ akvon ja dolĉan.”
Jen la persiko alflosis al la maljunulino. Ŝi ĝoje prenis ĝin, zorge metis en lavkuvon kaj pene kunportis ilin al sia hejmo.

En tiu vespero la maljunulo revenis al la hejmo, kunportante faskon da sekaj branĉaĵoj sur la dorso. Kiam li ekripozis sidante apud plankoforno, la maljuna edzino rakontis al li la okazintaĵon ĉe la rivero kaj metis la persikon antaŭ li. “Ho, kia granda persiko! Ĝi aspektas tre bongusta. Nu, ni gustumu ĝin.” li diris. Ŝi metis la persikon sur haktabulon kaj prenis tranĉilon. Tiam neatendite la persiko fendiĝis kaj el ĝi aperis dika knaba infaneto kun vigla naskiĝkrio. Surprizite la geedzoj tamen multe ĝojis. “Ho, kiel bela kaj vigla infaneto! Ĝi devas esti donaco de dio al ni du, kiuj deziris infanon dum multaj jaroj. Ni nomu lin Momotaro(*1), ĉar li naskiĝis el persiko.” La maljuna paro donis al li rizkaĉon kaj fiŝon, kaj zorgeme vartadis lin.

Momotaro kreskis tre rapide. Ju pli li manĝis, des pli li kreskis. Li estis tre saĝa. Aŭdinte nur unu, li komprenis jam dek. Li nun havas grandan, sanan kaj tre fortan korpon. Neniu en la vilaĝo povas superi lin per luktado. Sed Momotaro estas afabla al la vilaĝanoj kaj fidela al la gepatroj.

Iun tagon li aŭdis, ke ogroj(*2) atakis kaj prirabis vilaĝanojn. Li decidis forbatali kaj puni la ogrojn. Li sidiĝis antaŭ la maljunaj gepatroj kun formale falditaj genuoj, kaj diris al ili, “Estimataj gepatroj, permesu al mi foriri al la Ogrinsulo por puni ogrojn. Mi certe venkobatos ilin kaj revenos al vi.” Aŭdinte la vortojn, la gepatroj multe surpriziĝis sed ankaŭ ĝojis pro lia braveco. La maljunulo donis al li glavon kaj vestaĵon por militiri, kaj faris al li la flagon surskribitan je “La Unua en Japanio”. La maljunulino faris multe da miliaj pastobuloj por manĝoj dum la vojaĝo, kaj pakis ilin en sakon.

Post sufiĉa preparo Momotaro ekiris el la hejmo. Kiam li marŝis el la vilaĝo al montaro, li renkontis hundon. Ĝi demandis lin, “Estimata Momotaro, kien vi iras?” Li respondis, “Mi iras al la Ogrinsulo por puni ogrojn.” La hundo refoje demandis lin, “Kion vi portas en la sako?” Li respondis, “Miliajn pastobulojn, la unua nutraĵo en Japanio.” Ĝi diris al li, “Bonvolu doni al mi unu pecon, kaj mi sekvos vin kiel soldato.” “Bone, mi donu al vi unu pastobulon. Sekvu min kiel soldato.” La hundo ricevis unu milian pastobulon kaj eksekvis Momotaron. Do, ili kune marŝis plu.

Kiam ili marŝis tra arbaro, ili renkontis simion. Ĝi demandis Momotaron, “Estimata Momotaro, kien vi iras?” Li respondis, “Ni iras al la Ogrinsulo por puni ogrojn.” La simio refoje demandis lin, “Kion vi portas en la sako?” Li respondis, “Miliajn pastobulojn, la unua nutraĵo en Japanio.” Ĝi diris al li, “Bonvolu doni al mi unu pecon, kaj mi sekvos vin kiel soldato.” “Bone, mi donu al vi unu pastobulon. Sekvu min kiel soldato.” La simio ricevis unu milian pastobulon kaj eksekvis Momotaron. Do, ili kune marŝis plu.

Kiam ili marŝis tra kamparo, ili renkontis fazanon. Ĝi demandis Momotaron, “Estimata Momotaro, kien vi iras?” Li respondis, “Ni iras al la Ogrinsulo por puni ogrojn.” La fazano refoje demandis lin, “Kion vi portas en la sako?” Li respondis, “Miliajn pastobulojn, la unua nutraĵo en Japanio.” Ĝi diris al li, “Bonvolu doni al mi unu pecon, kaj mi sekvos vin kiel soldato.” “Bone, mi donu al vi unu pastobulon. Sekvu min kiel soldato.” La fazano ricevis unu milian pastobulon kaj eksekvis Momotaron. Do, ili kune marŝis plu.

Momotaro kaj tri soldatoj atingis marbordon. Ili prenis boaton kaj transiris la maron al la Ogrinsulo. Sur la insulo staras multaj gigantaj ŝtonoj kun teruraj formoj. Kaj meze troviĝas ŝtona fortikaĵo kun fera pordego. Kiam ili venis antaŭ ĝi, ruĝa ogro kun fera bastonego kriis, “Haltu! Kiu vi estas?”
“Mi estas Momotaro, la unua bravulo en Japanio,” respondis Momotaro. Tiam blua ogro minace kriis, “Kion vi faras?” Momotaro laŭte deklaris, “Vi faris malbonaĵojn al homoj. Mi venis por puni vin. Malfermu la pordon sen rezistado.”

Surprizitaj ogroj firme ŝlosis la pordegon kaj tenis sin gardeme. Tiam la fazano transflugis la pordegon kaj bekpikis okulojn de la ogroj. Ili estis tute konfuzitaj. Tiam la simio rapidege surgrimpis la muron kaj ensaltis en la fortikaĵon. Kaj ĝi facile malŝlosis kaj malfermis la pordegon. Momotaro kaj la hundo enkuris kun huraoj tra la malfermita pordego. Batalo komenciĝis. La fazano, flugante super la fortikaĵo, sciigis al Momotaro ĉiujn movojn de la ogroj. La simio, saltadante inter la ogroj, ungogratis iliajn vizaĝojn. La hundo, fulmokurante inter la ogroj, mordis iliajn krurojn. La ogroj sinsekve atakis Momotaron per fera bastonego, sed li batfaligis ĉiujn per la glavo.

Finfine nigra ogro, la estro de la Ogrinsulo, demetis sian bastonegon kaj petis pardonon. “Ni estas plene venkitaj. Ni ne plu faros malbonaĵojn al homoj. Bonvolu savi nian vivon. Pro atesto de nia sincereco ni transdonas al vi ĉion en nia trezorejo.”
Momotaro do pardonis la ogrojn kaj ŝarĝigis ĉaron per amaso da trezoroj. La hundo tiris timonon de la ĉaro. La fazano tiris la ŝnuron. La simio puŝis la postaĵon.

Tiel ili revenis al la hejmvilaĝo. La maljunulo kaj la maljunulino multe ĝojis pro la triumfo de sia filo. Momotaro disdonis porciojn el la trezoroj al la tri soldatoj kaj liberigis ilin.
Kaj Momotaro vivis feliĉe kun la maljunaj gepatroj por longa tempo.
Estis feliĉe, estis feliĉe.

(el japanaj malnovaj rakontoj/ esperantigis Vastalto)
——

Notoj:

*1 Momotaro: “Momo” en la japana lingvo signifas persikon. “-Taro” estas populara nom-sufikso por la japanaj knaboj.

*2 ogro: La japana ogro malpli ofte manĝas homojn. Ĝi havas unu aŭ du kornojn sur la kapo, kaj estas duonnuda kun kalsono el tigra felo. Ĝi ofte kunportas feran bastonegon.

Ĉu “ogro” nepre estas hommanĝa? Ĉu ogro, kiu ne manĝas homojn, ne estas ogro? Alivorte, ĉu hommanĝado estas esenca karakterizaĵo de ogro?
Ŝrek [Shrek] en la animaĵo “Shrek” estas ogro. Bedaŭrinde mi spektis nur parton de la filmo. Amiko en Tvitero sciigis, ke la ogro manĝis neniun en la filmo.
Mi trovis la rakonton “La amika malamiko” de Geraldo Mattos (ĉi tie), en kiu ogro mem diras al knabino, ke li ne manĝas homojn.
Do, ekŝajnas al mi, ke hommanĝado ne estas esenca karakterizaĵo de “ogro”.

Se estas tiel, ni povos aserti, ke la japana “oni (鬼)” estas variaĵo de ogro.

Kiam temas pri “drako”, jam ekzistas du variaĵoj: okcidenta drako kaj orienta drako. Se oni rigore pripensas “drakojn”. La du estaĵoj (okcidenta drako kaj orienta drako) estas tute malsamspecaj.
Tamen ni pensas, ke ili ambaŭ apartenas al la sama kategorio de la drakoj. Kiamaniere tio okazis? Nun mi ne havas respondon.

Same al la okazo de “drako”, ĉu ni povas klasifiki la japanan “oni” kaj eŭropan “ogro”-n en unu saman kategorion “ogro”?

Dankon, amikoj. Mi ricevis kelkajn komentojn en la retejo kaj en Tvitero. La monstroj nomiĝas “oni” en la japana. Ili estas bone konataj estaĵoj en la japana folkloro. Sed ili ankoraŭ ne havas fiksitan nomon en Esperanto.

Du sugestis “dajmono”-n. La Revo difinas ĝin jene:

Mezranga supernatura estaĵo, ofte malbona sed iam favora, peranto inter la homoj kaj la dioj, aŭ granda dio aganta inkognite

Sed ili propre ne estas dio, nek peras inter homoj kaj dioj.

Antaŭe mi trovis “ogro”-n en vortaro. La Revo difinas jene:

Granda, kruda, manĝavida feo, iafoje hommanĝema

Mi pensas, ke ili similas al ogroj en kelkaj karakterizaĵoj. Sed mi ne certas, ĉu mi povas nomi ilin ogroj. Ĉu vi pensas, ke la monstro “oni” estas variaĵo de ogro?

En Vikipedio iu franco faris la artikolon pri “onio”. Li mencias similecon al ogro. Tamen mi ne estas kontenta pri la nova vorto “onio”, ĉar ĝia adjektiva formo “onia” estas tute konfuza.

Antaŭ jaroj iu japano proponis la novan vorton “kiĝino”-n por la monstro “oni“. Kiĝino devenas de la japana “kiĝin (鬼神)”, pli formala esprimo de “oni“. Se ni bezonas novan vorton por la japana “oni“, mi pensas, ke “kiĝino” estas preferinda ol “onio”.

Ili estas speco de monstro kun figuro simila al homo.
Ĝenerale ili estas pli grandaj ol matura viro.
Ili havas unu kornon aŭ du kornojn sur sia kapo kaj dentegojn en sia buŝo.
Ili havas fortikan korpon kaj portas feran bastonegon.
Ili vestas sin per kalsono el tigra felo.
Ili faras malbonon al homoj, atakas homojn, prirabas homojn kaj foje manĝas homojn.
Ĝenerale ili loĝas unuope aŭ kelkope en monto, kamparo kaj insulo aparte de homaj loĝlokoj.
Parto de ili laboras en infero kiel oficistoj aŭ gardistoj sub la infera reĝo.
Malofte kelkaj el ili posedas diecon kaj gardas homojn kontraŭ malbonaj monstroj.

Ĉu vi scias ilian nomon?
Kiel ili nomiĝas en Esperanto?

Li staras sola sur bordo de la terpinto. Estas varme hodiaŭ. Li ne sukcesis ĉasakiri fokon jam de semajno. Lia korpo kun blankaj haroj, sur kampo sen neĝo, estas facile trovebla de ĉasotaj bestoj. Malsato daŭre turmentadis lin. Kaduka li jam estas. Li perdis rapidecon kaj viglecon.
Li pensas en sia nebula memoro, ke li delonge ne vidas samfigurulojn. Pasis multe da jaroj, de kiam lia panjo mortis. Pasis certaj jaroj, de kiam li forbatis la invadinton, kiu estis granda sed skeleta blanka samfigurulo.
Nun, proksime de lia nazo piediras mevo. Sed li rezignis kapti ĝin. Estas aĉe varme hodiaŭ. Li fleksis la krurojn kaj kuŝiĝis. Li rimarkis, ke li jam ne havas forton por reekstari.
En sia nebula vidkampo li rigardas nigran teron kaj bluan maron. Li ne vidis jam de jaroj blankan neĝon kaj glacikampon, kiuj tamen vidiĝas en lia karmemoro kun la panjo. La karmemoro de lia infanaĝo. Li rezignis plu rigardi, kaj fermis la okulojn. Li kuŝas senmove.

“Mortis la lasta sovaĝa polusa urso,” raportis gazetoj en la sekva tago.